ن : محمدعلی مقیسه
🔎 محمدعلی مقیسه کیست؟
- محمدعلی مقیسه پژوهشگر، مدرس و آسیبشناس فرهنگی و اجتماعی است و ریاست پژوهشگاه فرهنگ و هنر ایران را بر عهده دارد.
- حوزه فعالیت او شامل موضوعات میانرشتهای: فرهنگ، هنر، جامعه، اقتصاد، مدیریت، توسعه فردی و اجتماعی است.
🧠 برخی از رویکردها و «تئوری / نظریه»های مطرحشده توسط مقیسه
مقیسه به شکل نظاممند درباره مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی ایران و جهان دیدگاههایی دارد. برخی از مهمترین آنها:
• نگاه انتقادی به ساختار مدیریت فرهنگی و اجتماعی
- او معتقد است در کشور «فقدان هدف و تعریف مشترک الفاظ و مفاهیم» در عرصه فرهنگ وجود دارد — یعنی تعبیرها و مفاهیم فرهنگی و اجتماعی به شکلی سلیقهای، پراکنده و غیرشفاف هستند. این موضوع را مانعی جدی برای توسعه فرهنگی میداند.
- از دید او، تصمیمگیریها و سیاستگذاریها در حوزه فرهنگ اغلب «سلبی»، «شعارمحور» یا «موقت» هستند، بدون توجه به مبانی نظری و برنامهریزی مستمر.
• «بینش و نگرش تسهیلی، ترغیبی و تسریعی» نسبت به بخش خصوصی و ظرفیتهای کشور
- مقیسه در تحلیل اقتصاد و «اقتصاد مدیریت» تأکید دارد که دولت و ساختارهای اجرایی باید به جای مواجهه با بخش خصوصی بهصورت رقیب، رویکردی تسهیلی و ترغیبی داشته باشند.
- او طرح میکند که کشور باید بر پایه «کشف، خلق، عرضه و بهبود ظرفیتها و فرصتها» حرکت کند تا از مزیتهای طبیعی، نیروی انسانی و منابع موجود بهره ببرد.
- همچنین بر استفاده از تنوع اقلیمی و ظرفیت “اقلیم-فرهنگی” ایران تأکید دارد — چون بهگفته او، ایران از ۱۷ اقلیم شناختهشده جهان، ۱۱ اقلیم را دارد — و این میتواند زمینه توسعه پایدار و اقتصاد فرهنگ و هنر باشد.
• نقد «آمارگریزی، سنجش هراسی و نظارتگریزی» در سیستم مدیریتی و فرهنگی
- مقیسه هشدار میدهد که یکی از موانع اصلی در پیشرفت کشور، «آمارگریزی» (ترس یا اجتناب از مستندسازی و آمار دقیق)، «سنجشهراسی» (ترس از ارزیابی و سنجش عملکرد) و «نظارتگریزی» (گریز از شفافیت و کنترل) است.
- او همچنین از «ستارههراسی» و ترس از برندسازی فردی یا اجتماعی انتقاد میکند — یعنی نخبگان یا فعالان فرهنگی/ اجتماعی نباید از برجسته شدن و شناخته شدن بترسند.
- مقیسه اضافه میکند که «نخبهگریزی و نخبهکشی»، رانتها، تکرار مدیران و عدم مجازات خطاها باعث میشود که ظرفیت واقعی کشور برای توسعه مورد استفاده قرار نگیرد.
• تأکید بر توسعه میانرشتهای، ترکیب فرهنگ ، هنر ، اقتصاد و فناوری
- با توجه به نقش خود در پژوهشگاه فرهنگ و هنر، مقیسه معتقد است که برای آینده موفق کشور لازم است که فرهنگ و هنر با موضوعاتی مانند کارآفرینی، اقتصاد، فناوری و مدیریت ترکیب شوند — یعنی چارچوبی واحد برای «توسعه فرهنگی ـ اجتماعی ـ اقتصادی».
- این رویکرد باعث میشود که مسائل فرهنگی صرفاً به هنر یا اندیشه محدود نشوند، بلکه با مسائل معیشتی، اشتغال، نوآوری و توسعه پایدار تلفیق گردند.
• تشویق تفکر انتقادی، خلاقیت فردی و حضور فعال در جامعه
- در نوشتهها و یادداشتهای شخصیاش، مقیسه بر اهمیت داشتن «ایده و نظر» تأکید میکند — یعنی ترغیب به تفکر خلاق و استقلال فکری در زندگی روزمره.
- او معتقد است فرد باید ذهن خود را فعال نگه دارد: نظر دهد، ایده داشته باشد، ریسک کند و از زنگزدگی ذهن و روزمرگی فاصله بگیرد.
✅ نتیجه — چرا صحبت درباره «تئوریهای مقیسه» مهم است
دیدگاهها و نظریات مقیسه را میتوان پلی دانست بین سنت و مدرنیته، فرهنگ و اقتصاد، هنر و مدیریت، اندیشه و عمل. او تلاش میکند تا:
- ساختار فرهنگی و مدیریتی را از پراکندگی، سلیقهمحوری و عدم هدفمندی خارج کند؛
- ظرفیتهای نهفته (نیروی انسانی، اقلیم، فرهنگ) را فعال و بالفعل سازد؛
- تفکر انتقادی، خلاقیت فردی و حضور فعال اجتماعی را ترویج دهد؛
- توسعه کشور را نه فقط به اقتصاد یا سیاست محدود کند، بلکه به فرهنگ، هنر، اخلاق و سبک زندگی تعمیم دهد.
:: موضوعات مرتبط: طرحها و نظریات علمی
